Nghệ thuật miêu tả cái chết trong sử thi Mahabharata | Văn Học | DanQuyen.com - Cơ Quan Ngôn Luận Người Việt Hải Ngoại

  Trang nhất

  Xã Luận

  Đọc Báo Trong Nước

  Truyện Ngắn

  Kinh Tế

  Âm vang sử Việt

  Tin Thể Thao

  Y Học

  Tâm lý - Xã hội

  Công Nghệ

  Ẩm Thực

    Diễn Đàn Biển Đông

Bắc Kinh yêu cầu Manila ngừng khiêu khích ở Biển Đông

    Hình Ảnh Quê Nhà - Video Clip

Nồng ấm Tết cổ truyền dân tộc Khmer Chôl Chnăm Thmây

    Tin Thế Giới

Mỹ và Trung Quốc đàm phán AI: Cơ hội hợp tác hay nguy cơ va chạm?

    Tin Việt Nam

Điện mừng Ngày Nhà vua Hà Lan

    Tin Cộng Đồng

Nổ tại căn cứ quân sự Campuchia, 20 binh sĩ thiệt mạng

    Tin Hoa Kỳ

Mật vụ Mỹ lên kế hoạch bảo vệ trong trường hợp ông Trump bị giam giữ

    Văn Nghệ

Huế

    Điện Ảnh

David Beckham kiện tài tử 'Transformers'

    Âm Nhạc

Danh tính nữ ca sĩ Việt may mắn gặp Rosé (Blackpink), lại còn chiêu đãi fan ảnh cam thường

    Văn Học

Bắt học sinh đi học ngày nghỉ lễ Giỗ tổ Hùng Vương, hiệu trưởng bị xem xét kỷ luật

Thông Tin Tòa Soạn

Tổng biên tập:
Tiến Sĩ
Nguyễn Hữu Hoạt
Phụ Tá Tổng Biên Tập
Tiến Sĩ
Nhật Khánh Thy Nguyễn
Tổng Thư ký:
Quách Y Lành

Nghệ thuật miêu tả cái chết trong sử thi Mahabharata
Mahabharata của Ấn Độ không chỉ là một sử thi anh hùng thuần khiết mà còn là một sử thi luân lý, đạo đức - một dharmasatra của đạo Hindu. Vì thế, độ dài 110 ngàn sloka (câu thơ đôi) không dành riêng để kể về chiến trận mà còn thuật lại những sự kiện diễn ra trong đời thường. Cái chết của các nhân vật trong sử thi cũng được thể hiện trên cả hai mảng không gian đó. Và cảm quan của người nghệ sĩ dân gian khi miêu tả cái chết cũng trở nên phức điệu hơn.. 1. Cảm quan ngợi ca, tôn kính Qua khảo sát cho thấy, gắn với chiến trận Kurukshetra có 85 cái chết được miêu tả một cách cụ thể, 54 cái chết không được nêu rõ họ tên, 31 cái chết có tên tuổi rõ ràng. Sau chiến trận, Mahabharata còn tiếp tục miêu tả cụ thể 10 cái chết nữa của những nhân vật anh hùng. Sự sống và cái chết là mối quan tâm lớn mang tính thời đại Thường thì các sử thi anh hùng kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết để ngợi ca, tôn vinh lòng dũng cảm chiến binh. Với Mahabharata, kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết còn để diễn tả ý nghĩa đạo đức và xác lập cơ sở cho sự siêu thoát của người anh hùng. Ảnh hưởng tư tưởng luân hồi - nghiệp báo (karma - samsara) của Hindu giáo, người Ấn Độ cho rằng cuộc đời hiện tại của mình chỉ là mắt khâu gần nhất trong một chuỗi xích dài những cuộc đời kế tiếp nhau vô hạn, từ quá khứđến hiện tại và tới tương lai. Vậy nên, nếu cái chết trên chiến trận đối với người anh hùng Hy Lạp là đểđạt tới tuyệt đích vinh quang lưu danh cho hậu thế thì với người chiến binh Ấn Độ là để "mởđược cánh cửa trời" tiếp tục sống một kiếp khác trong niềm hạnh phúc vĩnh cửu. Bởi, người Ấn quan niệm cái chết thuộc phạm trù của cái bất tử. Quan điểm đó chi phối bút pháp nghệ thuật. Mahabharata đã lựa chọn những hình ảnh, biểu tượng sinh động để miêu tả cái chết, thể hiện cảm quan tươi sáng thi vị về một sự giải thoát. Cái chết được miêu tả như cây rừng trong gió bão bị bật gốc, cán cờ lớn sau ngày hội vui hay một ngôi sao lạc...; cái chết sống lại trong tâm trí người đọc gợi bao niềm tiếc nuối, hoặc linh thiêng, huyền thoại như một sự hiển thánh… Với những biểu hiện phong phú khác thường, cái chết của người anh hùng trong Mahabharata được soi rọi dưới hai góc nhìn: võ sĩ và tu sĩ, chứa đựng ý nghĩa mỹ học và triết lý nhân sinh. Kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết vừa để diễn tả vẻđẹp hùng tráng của người chiến binh Kshatriya, vừa để ngợi ca nét đẹp tâm linh siêu thoát của người anh hùng Ấn Độ. Kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết của bậc chiến binh lão thành Nếu trong Iliad mọi cái chết trên chiến trận đều đáng ngợi ca như nhau, thì trong Mahabharata cái chết được miêu tả với nhiều cung bậc, sắc thái, mang ý nghĩa đạo đức. Mahabharata sử dụng hình ảnh thiêng liêng, huyền diệu để bất tử hóa người anh hùng qua cái chết. Nổi bật trong muôn vàn cái chết kiểu đó là cái chết của lão tướng Bhisma - tổng thống lĩnh quân đội Kaurava, được miêu tả trong suốt một chương sách Bhisma qua đời. Đây không phải là cái chết đầu tiên trên chiến trường Kurukshetra bởi chiến trận đã diễn ra đến ngày thứ mười, trước đó đã có bao người ngã xuống. Thế nhưng, đây là cái chết làm kinh động nhất đến thần linh và đất trời, tác động sâu sắc đến lòng người. Bỗng chốc "quân đội hai bên thôi không giao tranh nữa, tất cả các chiến binh chạy đến vây quanh Bhisma vĩđại... Các thần linh chứng kiến đều đứng khoanh tay cung kính chào ông, một ngọn gió nồm sực nức hương thơm phe phẩy thổi và những giọt mưa mát lạnh thấm ướt chiến địa"(1). Không gian lung linh huyền ảo nửa thực, nửa hư, chính là vòng nguyệt quế vinh quang của sự bất tử vĩnh hằng. Nó lớn hơn tất cả mọi lời ngợi ca. Trên chiến trận Kurukshetra, các chư thần hiện ra 12 lần cả thảy, có khi là để chứng kiến người trần thi đấu, tỏ thái độ lên án hoặc cổ vũ khích lệ, có khi là để chứng kiến cái chết của các chiến binh dũng cảm... Ởđây, sự hiện diện của thần linh như dấu hiệu báo trước "cửa trời đã mở", sẵn sàng đón nhận "người anh hùng xứng đáng làm khách của Indra". Kết tinh cao nhất của sự kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết của người anh hùng là hình ảnh Bhisma ngã xuống trên chiến địa: "Thân mình tên cắm chi chít đến nỗi không còn kẽ hở nào cho một mũi tên khác lọt vào nữa. Bhisma từ trên xe ngã xuống, nhưng thân thể không chạm đất vì nằm trên một chiếc giường bằng mũi tên, gối trên một chiếc gối bằng mũi tên và uống dòng nước mát dâng lên từ mũi tên cắm sâu vào lòng đất”(2). Bộ ba hình ảnh giường tên, gối tên, nước uống dâng từ mũi tênđan dệt bầu không khí huyền thoại, hoành tráng, ngợi ca tầm vóc vũ trụ lớn lao, ý nghĩa thiêng liêng bất tử của người anh hùng vĩđại. Những hình ảnh độc đáo kỳ vĩđó khiến Bhisma đứng cao hơn mọi người. Bằng cái chết xứng đáng của một Kshatriya lý tưởng, Bhisma đã đạt tới đỉnh cao của cuộc sống chính đáng và là “hiện thân của chính sự thanh khiết”. Cái chết đó đã triệt tiêu khoảng cách giữa cõi trần và cõi trời, tạo nên ảo ảnh về cõi thiên đường giữa trần gian. Kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết của tầng lớp chiến binh non trẻ Bên cạnh cái chết của các bậc lão tướng cao niên, Mahabharata còn thể hiện những cái chết của tầng lớp chiến binh trẻ tuổi mà trước mắt họ là tất cả lạc thú yêu thương, đã để lại trong lòng người đọc một mối thương cảm sâu sắc. Đó là Uttara, Sveta, Sangia, Iravan, Santanika, Panchalya, Lasmana, Abhimanyu, Vikarna, Ghatotkacha... Trong ngày giao chiến đầu tiên diễn ra cái chết của hai vị hoàng tử trẻ tuổi con vua Virata. Uttara giao tranh ác liệt với Salya và bị chết tức thì bởi một mũi lao. Chàng thiếu niên dũng cảm và trung thực ấy chết trong khúc độc hành của tiếng voi rống, một cái chết oai phong lẫm liệt xứng đáng với đẳng cấp chiến binh: "Lao bay vút, xuyên thủng ngực Uttara, cây đòng nhọn thúc voi tuột khỏi tay chàng và chàng ngã nhào xuống chết"(3). Một cái chết làm nổi bật phẩm chất anh hùng và ý nghĩa cao cả của sự sống Uttara. Sveta là hoàng tử con thứ hai của nhà vua Virata, là người đầu tiên chết bởi tay lão tướng lừng danh Bhisma. Điều đó đã đem đến cho chàng niềm vinh quang rất lớn. Cái chết của chàng diễn ra kỳ vĩ tức thì: Sveta trúng tên ngã vật xuống. Uttara và Sveta là những con người chưa kịp sống, đại diện cho thế hệ tương lai. Chiến tranh thật khủng khiếp. Cái chết của họ trở thành hình ảnh thu nhỏ toàn bộ cuộc chiến. Họ ra đi để hậu chiến chỉ còn lại người già nua, mù lòa, phụ nữ... khóc than cho người thân đã bị vùi chôn dưới nấm mồ của chiến tranh tàn khốc. Người kể Mahabharata biểu lộ thái độđồng cảm với những mất mát của chiến tranh, thể hiện khát vọng tha thiết với hòa bình. Là hoàng tử trẻ tuổi nhất trong số các Kaurava, Vikarna thấu hiểu sâu sắc lẽ dharma, sống chính trực gan dạ. Cái chết của chàng rất đặc biệt, bởi nó gieo vào lòng đối thủ - người giết chàng - một nỗi dày vò khủng khiếp, vì đạo lý bị hủy diệt tàn khốc. Lời đánh giá cao nhất, đem lại vinh quang lớn nhất cho Vikarna nằm ngay trong tiếng than khóc của kẻ giết chàng: Bhima đặt Vikarna ngang với Bhisma lão thành, thể hiện hứng thú ngợi ca tuyệt đối của Mahabharata. Trong số những cái chết của các chiến binh trẻ tuổi, cái chết của Abhimanyu để lại nhiều ấn tượng hơn cả. Mahabharata miêu tả cái chết ấy vẻn vẹn chỉ có ba từ: Chàng tắt thở, nhưng nó ngưng đọng trong tâm trí của độc giả một nỗi xót xa về cái thiện, cái đẹp, cái đạo lý bị hủy diệt quá sớm. Cái giản dị của ngôn từ mang ý nghĩa rất sâu, bởi trước đó Mahabharata đã miêu tả rất sinh động quá trình giải thoát của nhân vật. Tắt thở chỉ có nghĩa thông báo cái chết về thể xác, còn sự siêu thoát về linh hồn đã diễn ra từ bên trên, khi “chàng nhanh nhẹn đến nỗi trông tưởng chừng nhưđôi chân không bám trên mặt đất mà đang bay liệng trên không”(4). Bằng sự kỳ diệu hóa, Mahabharata đã chắp cho chàng thiếu niên dũng cảm, sáng chói tài năng đôi cánh, để bàn chân chàng không chạm mặt đất tràn ngập tội lỗi, xấu xa của những suy đồi đạo lý. Ghatotkacha, con trai Bhima và một Asura, có một tâm hồn nhân hậu ẩn dưới một bộ mặt kỳ dị. Cái chết của Ghatotkacha không được Mahabharata chú trọng ở góc độ mỹ cảm, mà được nhìn nhận ở giá trịảnh hưởng: "Ghatotkacha đang từ lưng chừng trời phóng những mũi tên chết người vào quân đội Kaurava, rơi xuống chết, dìm quân Pandava vào nỗi đau buồn tang tóc"(6). Cái chết của chàng thiếu niên trẻ tuổi tạo nên một nỗi thương tiếc khôn nguôi đối với một tài năng đầy hứa hẹn. Giá trị lớn nhất của cái chết này là đã thế mạng cho Arjuna, cứu sống một bậc dũng sĩ anh tài. Vậy là, một đối sánh ngầm được thiết lập, đẩy sự ngợi ca lên đến tột đỉnh: Ghatotkacha ngang với Arjuna về mọi mặt. 2. Cảm quan phê phán, hạ bệ Bên cạnh những cái chết được thể hiện với một thái độ ngợi ca tôn vinh nhằm bất tử hóa người anh hùng, còn có những cái chết thể hiện sự vô vị, tầm thường của cuộc sống nhân vật. Qua sự miêu tả cái chết người đọc cảm nhận rất rõ dụng ý của tác giả: ngợi ca hay phê phán, tôn vinh hay hạ bệ đối với nhân vật. Cái chết méo mó, biến dạng, không đạt được sự giải thoát Kichaka là một dũng tướng, tổng chỉ huy quân đội của triều đình Virata, một trong ba võ sĩ nổi tiếng nhất thời bấy giờ. Nhưng, kiêu căng và dục vọng đã làm lu mờ trí tuệ, hạ thấp nhân phẩm của Kichaka. Nhân vật phải trả giá cho hành động vô đạo đức của mình bằng cái chết nhục nhã: chết trong bóng tối, không biết mặt kẻ giết mình, chết không giữđược nguyên vẹn thi thể…Đây là cái chết đến hai lần cả về thể xác lẫn linh hồn, phản ánh lối sống méo mó, phẩm hạnh đạo đức loang lổ của nhân vật. Cái chết của Kichaka gợi nhớ cái chết của Yavakrida trong câu chuyện đạo sĩ Lomasa kể cho Yudhisthira vào thời kỳ lưu vong mười hai năm trong rừng. Yavakrida là một người thông tuệ, nhưng rốt cục lại chết trong một cơn khát - khát nhận thức, bị tước mất phép màu nhiệm và sức mạnh. Đây chính là sự trả giá cho hành động vô đạo đức, cho dục tính bản năng trong Yavakrida. Cái chết sự trả giá cho tội ác Dữ dội và khủng khiếp là cái chết của Dussasana độc ác qua hình ảnh thi thể tả tơi, tương xứng với tư cách và nhân phẩm đồi bại của hắn. Kết cục số phận Dussasana là một minh chứng rõ nét cho tư tưởng nhân quả nghiệp báo. Cái chết tầm thường của kẻ mưu lừa, mẹo lọc Cái đầu gốc rễ của mọi hành vi tội lỗi lăn lông lốc trên đất... là hình ảnh về cái chết của Sakuni gợi cho ta một cảm giác ghê rợn. Mahabharata kết luận: "Cái đầu đó chính là gốc rễ của mọi hành vi tội lỗi của họ Kaurava". Mưu mô ván bài oan nghiệt là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc chiến tranh khốc liệt, làm suy đồi đạo lý dharma. Cái chết cho ta lần ngược lại ý nghĩa sự sống của nhân vật. Sử thi Mahabharata là một câu chuyện lớn và kỳ diệu mang đậm màu sắc tôn giáo đạo đức: "Những đau buồn của cuộc sống nhân gian được mô tả với một vẻđẹp cao cả và nó diễn ra trên một toàn cảnh lớn. Đằng sau câu chuyện về những lầm lạc và đau khổ, nhà thơ giúp chúng ta có một ảo tưởng về cõi thực và cõi thiên tiên"(6). Kỳ diệu hóa trong miêu tả cái chết cho thấy nhân vật anh hùng của sử thi này một mặt chịu sự ràng buộc chặt chẽ với những đam mê trần thế mãnh liệt, một mặt không nguôi vươn tới những khát vọng tâm linh huyền bí cao đẹp. Vì thế, Mahabharata vừa mang vẻđẹp truyền thống lại vừa mang nét độc đáo riêng biệt. Chính cảm quan nghệ thuật ấy đã làm nên chiều sâu giá trị của tác phẩm, để Mahabharata vượt ngoài dòng chảy của thời gian, đăng quang cho cái đẹp, cái thiện trên cõi đời. Sử thi như một thể loại văn học đã một đi không trở lại, nhưng cảm hứng sử thi hướng tới sự cao cả, thiêng liêng và kỳ diệu thì mãi mãi là nhiệt hứng sáng tạo nghệ thuật muôn đời. ----------------------------------- Chú thích: 1, 2, 3, 4, 5, 6. Mahabharata, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1979, tr.351, 351, 321, 381, 424, 426.
DanQuyen.com
Phản Hồi Của Độc Giả Về Bài Viết

Họ và Tên
Địa chỉ
Email
Tiêu đề
Nội dung



	Gửi cho bạn bè	Phản hồi

Các bài viết mới:

Bắt học sinh đi học ngày nghỉ lễ Giỗ tổ Hùng Vương, hiệu trưởng bị xem xét kỷ luật (20-04-2024)

Cần đảm bảo quyền lợi cho mọi học sinh trường Quốc tế Mỹ (11-04-2024)

Học ngành Sư phạm tiếng Trung có lo thất nghiệp? (10-04-2024)

Hơn 101.000 học sinh tập dượt cho kỳ thi TN THPT đầu tiên của Chương trình mới (12-03-2024)

TP Hồ Chí Minh: Phụ huynh 'nín thở' chờ thông tin thi khảo sát vào lớp 6 trường chuyên (08-03-2024)

Nữ sinh Việt thi đâu thắng đó, tốt nghiệp đại học Séc với GPA cao nhất lịch sử (06-03-2024)

Sự trỗi dậy của các câu lạc bộ sách dành cho giới trẻ (29-02-2024)

Ai được dự thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội? (18-02-2024)

Nữ sinh Tây Nguyên phá kỷ lục siêu trí nhớ thế giới (15-02-2024)

Nữ sinh Hà Nội bị cắt quần do không mặc đồng phục, nhà trường nói gì? (21-01-2024)

Nam sinh Phú Yên giành vé đầu tiên vào chung kết Đường lên đỉnh Olympia năm 2024 (07-01-2024)

Chính thức bỏ thi thăng hạng viên chức (15-12-2023)

Tiến sỹ ngân hàng bị lừa hơn 470 triệu đồng mà không dám kêu ai (14-12-2023)

Nhà văn Di Li: Tôi mất 15 năm để ngẫm nghĩ về 'Tật xấu người Việt' (09-12-2023)

79 công trình khoa học được vinh danh trong Sách vàng Sáng tạo Việt Nam (06-12-2023)

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng thăm Đại học Kyushu của Nhật Bản (30-11-2023)

Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của người Ê Đê ở Tây Nguyên (19-11-2023)

Sau một tuần mở cổng đăng ký: 'Đấu trường' trí tuệ nhân tạo hàng đầu Việt Nam thu hút hơn 700 đội thi (13-11-2023)

Việt Nam có nữ giáo sư Toán học thứ 3 (07-11-2023)

Giáo sư, phó giáo sư trẻ nhất vừa được công nhận năm 2023 là ai? (06-11-2023)

Các bài viết cũ:

Đừng phê bình khi trình chưa có (05-12-2015)

Sự thật phũ phàng về nhân vật Quan Vũ trong Tam quốc (23-11-2015)

Chí Phèo, nhân vật bị khước từ (17-11-2015)

'Những người khốn khổ' - sự vĩ đại của những cuộc đời giản dị... (03-11-2015)

Suy ngẫm về những cuốn sách cấm (19-10-2015)

Giải thưởng Nobel và những điều có thể bạn chưa biết (20-09-2015)

Di sản văn học của Phật hoàng Trần Nhân Tông (03-09-2015)

Tìm hiểu thú thưởng thức âm nhạc của người xưa qua truyện Kiều (26-08-2015)

Vẻ đẹp kỳ thú của thiên nhiên và con người trong ca dao Nam Bộ (21-08-2015)

Triết lý về con người trong văn học dân gian Việt Nam (08-08-2015)

Đằng sau truyện cổ Grimm là những khoảng tối bạo lực? (17-07-2015)

Văn học dân gian và tính cách người Nhật Bản (07-07-2015)

10 cuốn sách văn học tuyệt vời nhất mọi thời đại (26-06-2015)

Thơ Hồ Xuân Hương: Tình dục và tâm thức phản kháng (17-06-2015)

Festival Văn học và Nghệ thuật xứ Wales (30-05-2015)

10 cuốn sách văn học tuyệt vời nhất mọi thời đại (25-04-2015)

Günter Grass - từ lính Đức Quốc xã tới chủ nhân Nobel văn chương (14-04-2015)

Sách nữ hoàng Victoria viết lúc 10 tuổi được xuất bản (10-04-2015)

Chàng thiếu niên lập dị của Matthew Quick (04-04-2015)

Thiền sư Thích Nhất Hạnh trò chuyện về hạnh phúc (02-04-2015)

"Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam".

Chuyển Tiếng Việt

Truyện Ngắn

Xa Xóm Mũi

Lời Di Chúc của Vua Trần Nhân Tôn

Copyright © 2010 DanQuyen.com - Cơ Quan Ngôn Luận Người Việt Hải Ngoại
Địa Chỉ Liên Lạc Thư Tín:
E-mail: danquyennews@aol.com
Lượt Truy Cập : 152753407.